Ustawa z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych reguluje ich zadania, organizację i zasady działania. RIO są to państwowe organy nadzoru i kontroli gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego oraz innych określonych w ustawie podmiotów.
Nowelizacja, a zadłużenie polskich gmin
14 marca 2017r, po wcześniejszym przedłożeniu przez ministra spraw wewnętrznych i administracji, Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych. Nowe przepisy mają wejść w życie po upływie 3 miesięcy od daty publikacji w Dzienniku Ustaw, z wyjątkiem niektórych regulacji, które zaczną obowiązywać w innych terminach.
Głównym powodem powyższych działań jest ciężka sytuacja finansowa jednostek samorządu terytorialnego. Zmiany mają zwalczać ryzyko niewypłacalności JST, których powodem często staje się transfer zadłużenia do innych podmiotów, takich jak spółki . Celem jest poprawa szybkości i sprawności reakcji izb oraz niwelowanie zadłużeń, które sięgają nawet 400 procent wysokości rocznego budżetu.
Najważniejsze zmiany w ustawie o regionalnych izbach obrachunkowych
Nowelizacja ustawy przewiduje poszerzenie działalności kontrolnej o nowe podmioty (np. spółki komunalne), jakimi są osoby prawne wspierane finansowo lub wywierające wpływ na jednostki samorządu terytorialnego, związki międzygminne itp. Kolejną zmianą jest objęcie procedurą nadzorczą uchwał zmieniających uchwałę budżetową oraz uchwał w sprawie wieloletniej prognozy finansowej lub jej zmiany. Istotne jest również nadanie prezesowi izby możliwości przekazania informacji do właściwego organu nadzorującego kontrolowaną jednostkę informacji o braku zawiadomienia przez tę jednostkę o wykonaniu wniosków pokontrolnych lub ich nieuzasadnionym niewykonaniu. Taki instrument konieczny jest w przypadkach powtarzającego się niewykonywania wniosków pokontrolnych.
W celu zwiększenia bezstronności wyboru kandydata zmienia się również procedura powoływania komisji konkursowych, które przeprowadzają konkursy na prezesów izb. Po wejściu w życie nowych przepisów komisje te powoływane będą przy prezesie Rady Ministrów, a nie w ramach RIO, jak odbywało się to do tej pory. W przypadku ustanowienia zarządu komisarycznego oraz rozwiązania lub odwołania organu wykonawczego, projekt przewiduje możliwość nadania rygoru natychmiastowej wykonalności takich decyzji po zaistnieniu określonych w przepisach warunków.
Podsumowanie:
- Rada Ministrów przyjęła projekt nowelizacji ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych
- Jednym z głównych powodów nowelizacji jest znaczne zadłużenie gmin
- Nowy podmioty objęte kontrolą – osoby prawne wspierane finansowo lub wywierające wpływ na jednostki samorządu terytorialnego, związki międzygminne itp.
- Nowe kompetencje prezesa izby
- Możliwy rygor natychmiastowej niektórych rozstrzygnięć nadzorczych
- Komisje konkursowe – przy prezesie Rady Ministrów
